فـرمت: DOC
تعداد صفحات: ۴۵۰ صفحه
رشتــه : ادبیات فارسی

بصورت کامل ، مرتب ، قابل ویرایش و آماده چاپ میباشد.

توضیحات:

پیش درآمد:

در بین اقسام هنر، هنر شعر در تمام زمینه‌های خود آگنده از مضامین نغز و لطیفی در تجلی اندیشه‌های مختلف بشری است. به خصوص در تجلی اندیشه‌های دینی و مذهبی، اسلامی و قرآنی. این اندیشه‌ها در وجود شاعران متعهدی که به مدح و منقبت اهل بیت نبوت و ولایت زبان گشوده اند، آثار ارزشمند و ماندگاری از خود به یادگار گذاشته اند که در این آثار لطافت‌های روح بشری، منزلت انسان، سیر و سلوک، عشق و عرفان و … موج می زند.

از افتخارات ادبیات خصوصاً نظم (شعر) تجلی، اندیشه، افکار، رفتار، حوادث، حماسه و انقلاب حضرت علی است که بدون شک و تردید باید گفت حضرت علی  به ادبیات نوعی روح معنوی داده است، چرا که هر جا صحبت از ادبیات حماسی و انقلابی است، بیش و کم نام حضرت علی  هم می باشد. شاعران برای کوبیدن فساد و ستم، ریا و توجه به عدالت، مردانگی، شجاعت و ایمان از روح و مرام و مسلک باشکوه و انقلابی حضرت علی الهام می‌گیرند.

حضرت علی با ایمان به وفاداری، عدالت، قضاوت، شجاعت، بردباری، تواضع، علم، زهد، تقوا، فضیلت، طریقت، شهادت، کرامت و … چنان تأثیری در ادبیات گذاشته که دیوان کمتر شاعر متعهد شیعی را می توان از آغاز ادب فارسی تاکنون سراغ گرفت که غزل، قصیده، دوبیتی، رباعی و مثنوی و … مزین به این اوصاف نباشد. راستی رمز و راز این عظمت را باید در چه چیزی جست؟ در یک چیز و آن این که علی ۷ حقیقت است و بس.

شرح مناقب بیان، مدایح، مصائب، مراثی و بیان سرگذشت، و تجلی اوصاف از خمیرهای اصلی شعر مذهبی و اعتقادی می باشند. بر شمردن خصلت‌های نیک و هنر ائمه دین از همان ابتدا به وسیله‌ی مناقب جوانان از جایگاه گسترده‌ای در ادب فارسی برخوردار بوده است و ذبیح الله صفا در این زمینه می نویسد: «منقبت عمو ستایش اهل دین از دیرباز در بین شعرای شیعه مذهب و دیگران معمول بوده است، زیرا آنان برای تبلیغ عقاید خویش شیوه‌هایی اختیار می کردند که علاوه بر نتیجه‌ی نهایی به حفظ مدایح و مناقب هم کمک شایانی می کردند و یکی از راههایی که اهل شیعه پس از کسب قدرت برای نشر مذهب خود انتخاب کرده بودند، استفاده از مناقب بوده است.»

نتیجه سخن اینکه جزیی‌ترین تا کلی‌ترین هنر پیشوایان دینی چه به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم جهت بهره‌های مختلف در اندیشه و زبان شعرا، گذشته و بیان شده است. علت گسترش این مسأله:

1. شناخت سرایندگان از حقیقت و جوهر دین.
2. شناخت رسالت و پیام دین.
3. شناخت شخصیتی و حقیقی پیام آوران دین

این نوع شناخت سبب می شد که نور ایمان بر دل و جانان شعرا تعادل و در نتیجه‌ی آن ارادت خالصانه ای به دست آورند، یقیناً اگر چنین شناختی حاصل نمی شد، هیچ وقت امکان نداشت شعرا بتوانند به این زیبایی و پرمحتوایی حقیقت و جوهره قلبی و اعتقادی خویش بروز دهند.

با تأمل در چنین اشعاری می بینیم که:

1. از نظر ترکیب و بافت سخن بسیار قوی می باشند.
2. از نظر بلاغت و دیوایی در اوج و بسیار تأثیرگزار هستند.
3. از نظر معانی، تعبیرات بسیار نغز و لطیف هستند.

بنابراین با توجه به موارد فوق نیجه سخن این می شود که هدف شعرا از پرداختن به چنین اندیشه‌هایی فقط مدح محض جهت تخلیه‌ی احساس درون به معنای متعارف نمی باشد، بلکه هدف علاوه بر آن ها احیای حقایق دین و زنده کردن جان‌ها و جاری ساختن خون حماسی در رگهای عاشقان، عارفان و بیدار دلان است.

بعد از آشنایی ایرانیان ـ بخصوص شعراـ با فرهنگ اسلامی و قرآنی ـ از قرن پنجم هجری و پرداختن به اوصاف شخصیت های مذهبی دوشاش دیگر مسائل مربوط به آنها از جمله به تجلی مصائب، مراثی، تاریخ زندگی، حوادث و … در قالب های مختلف شغر گاه با فشرده و موجز کردن اشارات به صورت اضافه‌های تشبیهی و یا سمبلیک به صورت مضاف و مضاف‌الیه و گاه پرداختن به کل مسائل متجلی می گردد.

بازتاب این گونه مسائل در سبک خراسانی یعنی در دوره‌های: طاهریان، صفاریان، سامانیان و غزنویان نسبت به دوره‌های بعدی چندان وسیع نیست، اما خالی کم نمی باشد، در آثار شعرایی چون: رودکی، شهید بلخی، دقیقی، کسایی مروزی، فردوسی، فرخی و … رگه های اندیشه های مذهبی و عرفانی به صورت تعلیمی بیان می گردد. برای نمونه از اشعار منسوب به رودکی ابیاتی هست که تلمیح دارد به بوی پیراهن یوسف و بینایی یعقوب:

نگار نیا شنیدستم که گاه راحت و محنت

سر پیراهن سلب بوده است یوسف را به عمر اندر

یکی از کید شد پرخون، دوم شد چاک از تهمت

سوم یعقوب را از بوش روشن گشت چشم تر

رُخم ماند بدان اول، دلم ماند بدان شانی

نصیب من شود در وصل آن پیراهن دیگر

اما در دوره‌ی عراقی از قرن ششم به بعد، تأثیر علوم اسلامی در رواج شعر و شیوع عرفان و تأمین خانقاها تحول بزرگی در ادبیات دینی ایجاد کرد؛ در این دوره کثرت شگفتی برانگیز مفاهیم و مصادیق مذهبی و همچنین استناد به آیات و مفاهیم قرآنی در اکثر آثار شاعران امری معمول بود؛ چرا که شاعران و نویسندگان در تمام شئون زندگی خود به کتاب خدا و رسالت نبوی استناد می‌جستند و در مسیر حرکت به سوی الله از این منابع به خوبی استفاده می‌کردند. این امر ناشی از معلومات و آشنایی با معارف و مصادیق اسلامی است. چه زیبا سرود مولوی در مدح مولای متقیان:

تا صورت و پیوند جهان بود علی بود

تا نقش زمین بود و زمان بود علی بود

آن قلعه گشایی که در قلعه خیبر

برکند به یک حمله و بگشود علی بود

آن گرد سرافراز که اندر ره اسلام

تا کار نشد راست، نیاسود علی بود

آن شیر دلاور که برای طمع نفس

بر خوان جهان پنجه نیالود علی بود

این کفر نباشد سخن کفر نه ایست

تا هست علی باشد و تا بود علی بود

تجلی این گونه مسائل در دوره های بعدی تا امروز در آثار شاعران به اشکال مختلف دیده می شود، البته در این دوره ها با شدت و ضعف همراه می‌باشد، به طور مثال در دوره صفویه بعد از اینکه شاه اسماعیل صفوی مذهب شیعه اثنی عشری را مذهب رسمی قرار داد مصادیق و مسائل مذهبی گسترش خاصی پیدا کرد و شاعران در آثار خود بسیاری از عقاید اسلامی و قرآنی را باور ساختند.

بنابراین نظم حماسه‌های دینی و مذهبی در بیان مناقب به ستایش یکی از مایه‌های اصلی شعر فارسی بوده و می باشد.

علی

اینکه نام آن حضرت از اعلی آمده است که از نام‌های خدا می باشد، روایت زیاد است:

روایت اول: فاطمه بنت اسد گوید: چون خواستم از کعبه بیرون آیم هاتفی ندا داد: «یا فاطمه سمیّه علیاً فهو علیٌ، ای فاطمه نام این مولود را علی بگذار که خدا می فرماید:

«من نام او را از نام خود جدا کردم و به ادب خود ادب آموختم و بر مشکلات علم خویش او را واقف ساختم.

– تاریخ ادبیات در ایران، ج ۲، ص ۱۹۴٫

– دیوان اشعار رودکی، ص تصحیح

– مثنوی مولوی

– زندگانی امیرالمؤمنین، ص ۲۵، به نقل از شیخ صدوق.

» ايميل خود را صحيح وارد كنيد. بعد از پرداخت موفق ، لينك دانلود به ايميل شما ارسال خواهد شد .
» بعد از درج ايميل بر روي گزينه "خريد آنلاين محصول" كليك كنيد تا به صفحه پرداخت آنلاين منتقل شويد .
» درج شماره تلفن همراه در مواقع لزوم فرآیند پیگیری خرید را ساده تر می کند .